قالی بافی را از کجا شروع کنیم؟ [همه چیز درباره قالی بافی]

هنر قالی بافی

هنر قالی بافی یک مهارت و هنری اصیل و ماندگار است. زیباترین نقش ها با رنگ های جذاب و چشم نواز ترکیب شده اند تا فرشی زیبا ببافند. نخ ها و پارچه هایی که با ذوق و ذوق قالی بافی در می آمیزد و اثر هنری بی نظیری را به نمایش می گذارد.

همه ما کم و بیش با این هنر جذاب و منحصر به فرد آشنا هستیم. بارها در منابع مختلف خوانده ایم که هنر قالی بافی یکی از مهمترین منابع درآمد هر کشوری است. خوشبختانه ایران به ویژه برخی از شهرهای استان های مختلف سرچشمه و خاستگاه این هنر زیباست.

 

قبل از اینکه بدانیم برای بافت فرش به چه مهارت هایی نیاز است، مهم است که ابزارهای قالی بافی را بشناسیم که مهم ترین آنها قلاب (مهم ترین ابزار در بافندگی ترکی)، ابزار بافت، قیچی، ابزار کوبیدن، شانه و … است.

مهارت چله کشی

قبل از هر چیز اگر می خواهید تست کنید که چه مهارت هایی برای بافت فرش نیاز است، بهتر است ابتدا با طرز تهیه و روش های بافت آن آشنا شوید. این معمولاً یک قاب چوبی یا فلزی است که فرش روی آن بافته می شود.

نقشه خوانی یکی از مهارت های قالی بافی است

ورق خوانی یکی از مهارت های بسیار مهم در قالی بافی است، بنابراین برای طراحی هر نقشی روی دار قالی، بافنده باید ابتدا مهارت خواندن کافی در قالی بافی داشته باشد تا بتواند آن را به کار گیرد. همچنین یکی از کارهای مهم در قالی بافی، بافتنی است که نیاز به مطالعه فوری دارد.

 

با توجه به سختی قالی بافی، دانستن اینکه چه مهارت هایی برای قالی بافی لازم است، حائز اهمیت است. شناخت انواع فرش و تشخیص انواع آن از یکدیگر یکی از مهم ترین توانایی های قالی بافی است که با آشنایی با انواع گره در قالی بافی امکان پذیر است.

حال اگر می خواهید انواع گره ها را بشناسید باید بدانید که گره ها به انواع مختلفی از جمله دو گره اصلی فارسی و ترکی تقسیم می شوند که هر کدام ویژگی های خاص خود را دارند. اصول گره ها نیز در هر کدام از این بافت ها متفاوت است و البته دانستن هر کدام به شما کمک زیادی می کند.

آشنایی با مواد اولیه قالی بافی

مواد اولیه مورد استفاده از جمله نخ از دیگر عناصری است که یک قالیباف باید به آن آگاهی کامل داشته باشد. به خاطر داشته باشید که اصولاً فرش دستباف را می توان از ابریشم، پشم، پشم و الیاف طبیعی بافته کرد. فرش‌هایی که تماماً از ابریشم ساخته می‌شوند به فرش‌های ابریشمی دستباف و فرش‌های پشمی به فرش‌های پشمی معروف هستند.

دفه

این وسیله نام های زیادی دارد و هر گویش و منطقه ای آن را به زبان خود تلفظ می کند و امروزه با نام های دفه، دفتین، کریکت، کلوزار و دستوک شناخته می شود، اما بیشتر آنها این دستگاه را به نام دفه می شناسند و این نام رایج است.

دفه یکی از پرکاربردترین ابزار فرش است و وظیفه این ابزار فلزی شانه زدن گره های فرش است. در نگاه اول اگر این دستگاه را در دست بگیرید متوجه می شوید که بسیار سنگین است و کار با آن آسان نیست.

 

دفه ها انواع مختلفی دارند. دفه های بزرگی که باید با دو دست کوبیده شوند و دفه های سبک که یکنواخت هستند. البته، هر دو یک کار را انجام می دهند، اما مهم است که هر کدام کجا استفاده می شود. معمولا وقتی بافت فرش به نصف یا ۵۰ درصد می رسد با دو دست فشار می آورند.

این به این دلیل است که پرزهای فرش دیگر نمی توانند وارد همان چین شوند که گره را به نخ می فرستد و چین های سبک نمی توانند این کار را انجام دهند. بنابراین باید از چاقوهای بزرگ دو دستی استفاده کرد تا این گره ها زیر پایه و پود فرش قرار گیرند.

چله

پس از ساخت قالی، برای بافت آن کار مهمی به نام بافت باید انجام شود. این نخی است که روی فرش نصب می شود. برخی از مردم فقط به عنوان بافنده کار می کنند و از این راه امرار معاش می کنند.

پس برای شروع بافت فرش ابتدا باید پود را روی دار قالی نصب کنید. تارهای اصلی تشکیل دهنده فرش یا قالی که هر نخ پود یکی یکی از زیر آنها می گذرد تا نقش فرش مشخص شود.

فرش مهم ترین قسمت آن است زیرا اگر این نخ ها به خوبی روی فرش سوار نشوند فرش ظرافت لازم را نخواهد داشت. هر چه فرش کشیده تر و سفت تر باشد، نتیجه بهتری حاصل می شود. هر یک از این درجات و نقاط بر حسب تعداد لبه ها یا مسیر رگ به عنوان فرش انتخاب و مورد استفاده قرار می گیرد.

چله معمولاً از پشم، پنبه و ابریشم ساخته می شود که هر کدام طبقه و لایه متفاوتی دارند. امروزه از نخ بیشتر از پنبه استفاده می شود، در حالی که از ابریشم و پشم بیشتر استفاده می شود.

پود

به تارهای افقی که به صورت رگه یا همان بافت قالی یکی یکی از زیر و روی نخ فرش می گذرد، پود می گویند. نخ های پود نیز مانند نخ، اکنون از نخ پنبه ساخته می شوند. این پودها پس از هر گره فرش توسط دفه زده می شود تا یک لبه آن کاملاً تمام شود و فرش به لبه بعدی می رود.

 چاقو، قیچی

کوجی به میله کمکی در پایه فرش گفته می شود و تا انتهای فرش روی فرش باقی می ماند و پس از بریدن فرش برای برداشتن فرش از کناره فرش برداشته می شود. قطر این میله بین چهار تا شش میلی متر است.

دلیل استفاده از این دستگاه تقویت نخ های فرش و همچنین انسجام بیشتر فرش می باشد. بعد از بستن از یک کاردک یا انبردست برای جدا کردن کرم اضافی استفاده کنید.

بافت فرش در منزل

آیا می توان قالی بافی را در آپارتمان یا خانه انجام داد؟
اکثر افرادی که می خواهند فرش ببافند فکر می کنند باید جایگاه ویژه ای داشته باشند و شاید فرش را در خانه یا مکان خود نبافند یا حتی فکر می کنند هر چه خرج کنند هر چه بیشتر کار کنند بهتر است؟

نه اینطور نیست به علاقه مندان به هنر اطلاع رسانی شود کافی است در هر جایی که جای بافتنی هست فرش ببافند و آنجا بال بگذارند و اشکالی ندارد.

برای سهولت کار خود می توانید به کارگاه های قالی بافی رفته و در آنجا شروع به کار کنید و یا در صورت تمایل به بافتن در منزل می توانید ابزار تولید و ابزار قالی بافی را تهیه کرده و در منزل شروع به کار کنید.

سر و صدا قالی بافی

سوال دیگری پیش می آید که اگر در خانه خودمان شروع به کار کنیم سروصدا یا آزار اطرافیان به وجود می آید.

یا اگر بخواهم در آپارتمانم قالی ببافم، دیگران نگران صدایی که تولید می شود یا اینکه چگونه صدا به آنها نمی رسد، نخواهند بود.

این سوال را می توان به صورت زیر پاسخ داد: اگر قصد آزار و اذیت دیگران را ندارید می توانید این کار را انجام دهید: برای کاهش صدا آن را زیر پایه فرش قرار دهید. در این صورت صدایی که از کوبیدن می آید از بین می رود.

با قالی بافی درآمد کسب کنید

یکی از سوالات متداول برای افرادی که می خواهند این شغل را به عنوان شغل انتخاب کنند این است که آیا می تواند درآمد کافی مورد نیاز زندگی را تامین کند؟

بله این سوال بیشتر برای افرادی است که در کار خود اطلاعاتی دارند و مستعد ریسک نیستند یا افرادی که به این شغل علاقه دارند و فکر می کنند درآمد کمی دارد وارد آن نشوند اما درآمد کافی دارد و می تواند حتی به عنوان شغل مورد استفاده قرار گیرد. ابتدا خودتان را انتخاب کنید.

کم نیستند افرادی که با قالی بافی و امرار معاش و امرار معاش از این طریق امرار معاش کرده اند.

بیشتر مردم به میزان دقیق درآمدی که از شغلی که در آن کار می کنند، مانند یک میلیون، دو میلیون یا سه میلیون و هر چه بیشتر، علاقه مند هستند.

در هنر قالی بافی به هیچ وجه نمی توان مقدار ثابتی را تعیین کرد و عواملی وجود دارد که در زیر به برخی از آنها اشاره می کنیم:

عوامل مهم

• اندازه فرش
• جنس نخ چله
• طراحی و چیدمان فرش
• کیفیت و جنس نخ بافندگی
• کیفیت بافت فرش